Ku pradziejowym źródłom matematycznego myślenia. Od paleolitu do starożytnej Grecji

monograficzne

w sali

Zajęcia mają na celu zapoznanie uczestników z

archeologicznymi źródłami dotyczącymi

kształtowania się postrzegania matematycznego i

metrologicznego w pradziejach.

W trakcie zajęć omawiane są źródła

archeologiczne, od paleolitu po czasy historyczne,

dotyczące problematyki kształtowania się liczby i

miary w prahistorii. Omawiane będą takie

świadectwa jak nacięcia na paleolitycznych

kościach i wyrobach sztuki, paciorki,

bliskowschodnie tokeny oraz pierwsze zapisy na

tabliczkach glinianych, paciorki, druty i blaszki w

okresie neolitu, megality i problematyka tzw. jardu

megalitycznego, metalowe sztabki z różnych

rejonów Starego Świata, metrologiczne zapisy

administracyjne Bliskiego Wschodu, pierwsze wagi i

ciężarki na Bliskim Wschodzie, Egipcie oraz w

Europie, problematyka powstawania monety.

Dodatkowo prezentowane będą treści filozoficzne,

teoretyczne i metodologiczne pozwalające na

interpretację tego typu znalezisk oraz opisanie

procesu powstawania myślenia matematycznego w

dziejach.

Carl B. Boyer i Uta C. Merzbach, A History of

Mathematics, 3rd edition (Hoboken, N.J: Wiley,

2010).

Alexander Marshack, „A Lunar-Solar Year Calendar

Stick from North America”, American Antiquity 50, nr

1 (styczeń 1985): 27–51,

https://doi.org/10.2307/280632.

Tomasz Gralak, Architecture, Style and Structure in

the Early Iron Age in Central Europe (PL:

Uniwersytet Wrocławski and author, 2017),

https://doi.org/10.23734/22.17.001.

Karl Petruso, Ayia Irini: The Balance Weights : An

Analysis of Weight Measurement in Prehistoric

Crete and the Cycladic Islands (Mainz on Rhine: P.

von Zabern, 1992).

Michał Heller, Bóg i geometria: gdy przestrzeń była

Bogiem (Copernicus Center Press, 2020).

Majolie Lenerz-de Wilde, „Bronzezeitliche

Zahlungsmittel”, Mitteilungen der Anthropologischen

Gesellschaft in Wien 132 (2002): 1–23.

Mihael Budja, „Clay Tokens - Accounting before

Writing in Eurasia”, Dokumenta Praehistorica 25

(1998): 219–35.

J. Peter Denny, „Cultural Ecology of Mathematics:

Ojibway and Inuit Hunters”, w Native American

Mathematics, red. Michael P. Closs (University of

Texas Press, 1996), 129–80.

Jacques Derrida, Edmund Husserl’s Origin of

Geometry, an Introduction (Lincoln: University of

Nebraska Press, 1989).

Jens Hoyrup, In Measure, Number, and Weight:

3

Studies in Mathematics and Culture (Albany: State

University of New York Press, 1994).

John David Barrow - Pi Razy Drzwi. Szkice O

Liczeniu, Myśleniu I Istnieniu.

Denise Schmandt-Besserat, Jak powstało pismo

(Warszawa: Agade, 2007).

Edmund Husserl, Kryzys nauk europejskich i

fenomenologia transcendentalna (Warszawa: vis-a-

vis, 2017).

Witold Kula, Miary i ludzie (Warszawa: Książka i

Wiedza, 2004).

Morley, I., & Renfrew, C. (Eds.). (2010). The

Archaeology of Measurement: Comprehending

Heaven, Earth and Time in Ancient Societies.

Cambridge: Cambridge University Press.

doi:10.1017/CBO9780511760822

Richard Seaford, Money and the Early Greek Mind:

Homer, Philosophy, Tragedy (Cambridge, UK ; New

York: Cambridge University Press, 2004).

Aleksander Dzbyński, From Seeberg to Colmar:

Early mathematical concepts in prehistoric Europe

at the interface between material culture, technology

and metaphors, Prahistorische Zeitschrift, 2014,

https://doi.org/10.1515/pz-2014-0001.

Aleksander Dzbyński, Rytuał i porozumienie :

racjonalne podstawy komunikacji i wymiany w

pradziejach Europy Środkowej = Ritual and

understanding : rational bases of communication

and exchange in prehistoric Central Europe,

Collectio Archaeologica Ressoviensis 8 (Rzeszów,

2008).

Aleksander Dzbynski, The Power of the Line:

Metaphor, Number and Material Culture in

European Prehistory (Newcastle upon Tyne, 2013).

Uczestnicy mają pogłębioną wiedzę o źródłach

archeologicznych oraz ich roli w poznaniu wczesnych

etapów myślenia matematycznego (K_W01). Mają

poszerzoną wiedzę (K_W03), oraz podbudowaną

teoretycznie z zakresu opisu i interpretacji tych źródeł

(K_W04). Rozumieją potrzebę uwzględniania różnych

dyscyplin, zarówno podejść humanistycznych, jak i

ścisłych w badaniach nad liczbą i miarą w prahistorii

(K_W10), oraz znają i rozumieją metody w nich

stosowane (K_W14).

2

Potrafią dostrzegać złożone zależności pomiędzy

omawianymi artefaktami a dawnymi procesami

kulturowymi (K_U07).

Zaliczenie lub egzamin (w zależności od potrzeb

programowych)