Projektowanie procesu badawczego

fakultatywne
nieobowiązkowe

Podstawowa znajomość zagadnień związanych z prowadzeniem badań społecznych. Sugerowane: ukończenie kursu metodologii badań społecznych, praktyka badawcza (udział w projekcie badawczym, realizacja badań własnych)

Przedmiot ma na celu poszerzenie kompetencji z zakresu projektowania i prowadzenia badań społecznych. Jest adresowany zarówno do studentów, którzy ukończyli licencjat na kierunkach związanych z naukami społecznymi, jak i do tych, którzy nie mają takiego przygotowania. W ramach zajęć uczestnicy uczą się świadomego podejścia do tworzenia projektu badawczego oraz poznają zależności między jego elementami składowymi oraz konsekwencję (i źródła) podejmowanych decyzji.

SYLABUS

Projektowanie procesu badawczego. Dr Marcin Sińczuch, ISNS UW

Część II. Studia przypadku.

1. Elementy i etapy procesu badawczego – krótka powtórka podstawowych założeń i pojęć z zakresu metodologii badań społecznych.

Zajęcia o charakterze wykładu – przypomnienie elementów procesu badawczego i jego ogólnego przebiegu. Zwięzłe omówienie celów badań społecznych, metod i technik badawczych, głównych pojęć (konceptualizacjia, operacjonalizacja, pomiar, badania: indukcyjne, dedukcyjne, idiograficzne, nomotetyczne, próba losowa - reprezentatywność, próba celowa, jednostka analizy i jednostka pomiaru, wnioskowanie proste i złożone – zaawansowane). Zapoznanie się prowadzącego z kompetencjami i oczekiwaniami (potrzebami) uczestników seminarium w zakresie metodologii badań społecznych w celu określenia szczegółowego zakresu materiału.

Lektury:

E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 3 (Pojęcie przyczynowości w badanich społecznych),

dodatkowo: r. 1, 5 (Działalność badawcze człowieka, Plan badań)

2. Cele badań w naukach społecznych. Repertuar metod i technik badawczych. Cele i problemy badawcze a dobór narzędzi badawczych. Dobór próby. Kategorie celów badawczych (eksploracja, opis, wyjaśnienie). Cele badań poza obszarem nauki: badania ewaluacyjne, badania rynku, badania nastrojów społecznych i opinii. Celem zajęć jest rekonstrukcja procesu badawczego i szczegółowe omówienie relacji między jego elementami składowymi. Jakich wyborów dokonujemy przygotowując i realizując badanie? Jaka jest relacja między typami celów badawczych a doborem próby? Ile „kosztuje” badanie – jakie zadania są realizowane w procesie badawczym, jak rynek „wycenia” pracę przy różnych fazach badania? Jak zaprojektować badanie – kontekst organizacji pracy i kosztów. Jak zrealizować badania z ograniczonym budżetem, dysponując jedynie wkładem pracy własnej?

Lektury:

a) Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 3 Dobór próby.

b) Renate Mayntz, Kurt Holm, Peter Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej,

Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985, r. 1.

3. Relacje między teorią a empirią w socjologii. Typologie teorii socjologicznych. Paradygmaty teoretyczne. Jak teoria może pomóc w przygotowaniu koncepcji, narzędzi, doborze próby. Ograniczenia teorii. Badania zorientowane na stworzenie teorii. Kłopoty z aplikacją teorii do rzeczywistych problemów życia społecznego. Dlaczego badacz może (a nawet powinien) zakładać stworzenie własnej teorii. Czym jest teoria – ujęcie praktyczne. Klasyfikacja teorii w socjologii.

Lektury:

a) Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 1 Triki badawcze, r.2, Wyobrażenia .

b) E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 2 Paradygmaty, teoria I badania społeczne.

4. Konceptualizacja: Praca z pojęciami. Rola pojęć w konstruowaniu teorii. Definicje nominalne/teoretyczne i empiryczne. Kategorie pojęć. W ramach zajęć uczestnicy mają za zadanie identyfikację głównych pojęć w wybranych teoriach socjologicznych oraz ocenę ich aplikacji w projektach empirycznych, w tym własnych pracach licencjackich.

Lektury:

a) Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 1 Triki badawcze, r.4, (Pojęcia).

b) E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 7 (Konceptualizacja, opercjonalizacja, pomiar).

5. Obszary badań w badaniu jakościowym. Cele i specyfika badań jakościowych. Wprowadzenie do metodologii teorii ugruntowanej. Prezentacja metody Interactive Qualitative Analysis (IQA).

Lektury:

a) Norvell Northcutt & Danny McCoy, Interactive Qualitative Analysis 2004 r. 4, IQA research design, + wstęp (Prologue – a true story) https://methods.sagepub.com/book/interactive-qualitative-analysis , (prawie) cała książka: https://books.google.pl/books?id=2x8B-aP3SuQC&printsec=frontcover&dq=interactive+qualitative+analysis+method&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwi6h4eonJjtAhVrtIsKHXsHAaIQ6AEwAHoECAUQAg#v=onepage&q=interactive%20qualitative%20analysis%20method&f=false

b) Konecki K.(2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, R: 2. Strategia Badań Jakościowych. Metodologia teorii ugruntowanej (fragment), 3. Metodologia porównywania, jako procedura naturalnego myślenia, 4. Triangulacja w badaniach terenowych. Warszawa, s. 24-47 oraz 77-98.

6. Omówienie prac własnych (pracy domowej) – analiz problemu badawczego wykonanych w paradygmacie IQA: kręgi, pytania badawcze dla kręgów, rekurencje, rekonstrukcje problemów badawczych z perspektywy przedstawicieli różnych kręgów.

Lektura :

Sanchez, Joe. "Second Life: An interactive qualitative analysis." Society for Information Technology & Teacher Education International Conference. Association for the Advancement of Computing in Education (AACE), 2007. http://research.educatorscoop.org/SL.IQA.site.final.pdf

lub inne artykuły naukowe wykorzystujące metodę IQA.

7. Wskaźniki, Indeksy, Skale, Typologie – logika konstrukcji kwestionariusza. Plan analizy danych. Charakterystyka indeksu i skali. Najczęściej używane w badaniach empirycznych typy skal (Thurstone, Guttman, Likert, skale: dystansu społecznego, autorytaryzmu, social dominance orientation, liberalizm,-konserwatyzm). Walidacja skali przed i po badaniu empirycznym. Typologie – rodzaje i proces konstrukcji. Typologia jako narzędzie weryfikacji teorii.

Lektury:

E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 5, Indeksy, Skale, Typologie.

8. Pomiary na różnych skalach w praktyce. Procedury analityczne stosowane przy pomiarach za pomocą skal. Przykłady budowy i weryfikacji rozmaitych skal.

Lektury:

a) Bogdan Wojciszke , Monika A. Szlendak, Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej , Psychologia Społeczna, tom 5 (13), 2010, s. 57-70.

b) Mikołaj Winiewski, Michał Bilewicz, „Antysemityzm: dynamika i psychologiczne, uwarunkowania”, w: Uprzedzenia w Polsce, Libri, 2017, ss. 15-37. http://www.liberilibri.pl/stefaniak

9. Analiza danych na potrzeby artykułu na przykładzie badań jakościowych i ilościowych. Na czym polega analiza? Jaka jest relacja między analizą a pisaniem raportu? Jakie są strategie pisania raportu/sprawozdania/artykułu? Jakie mamy do dyspozycji strategie analityczne? Co możemy dzięki nim osiągnąć? Jaka jest relacja między etapem analizy a wcześniejszymi etapami badań?

Lektury:

Lofland J. i inn., 2009, Analiza układów społecznych, PWN, Warszawa, r. 9 (dodatkowo r. 8)

10. Analiza danych na potrzeby artykułu na przykładzie badań jakościowych i ilościowych. Na czym polega analiza? Jaka jest relacja między analizą a pisaniem raportu? Jakie są strategie pisania raportu/sprawozdania/artykułu? Jakie mamy do dyspozycji strategie analityczne? Co możemy dzięki nim osiągnąć? Jaka jest relacja między etapem analizy a wcześniejszymi etapami badań?

Lektury:

a) Babbie E.. (2004): ), Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa, roz. 16, Model analizy rozbudowanej, s. 459-478.

b) Seweryn Grodny, Jerzy Gruszka, Kamil Łuczaj, O ZAWĘŻENIU WYŻSZEGO GUSTU ESTETYCZNEGO. ANALIZA ZJAWISKA WSZYSTKOŻERNOŚCI KULTUROWEJ W POLSCE, STUDIA SOCJOLOGICZNE 2013, 2 (209).

Część II. Studia przypadku.

11. Studium przypadku – badanie zjawisk o charakterze dynamicznym na przykładzie procesu adaptacji do nowego środowiska w miejscu pracy.

Celem zajęć jest "pochylenie się" nad projektowaniem badania procesów, czyli dynamicznych aspektów struktury społecznej. Jak społeczeństwo trwa w czasie? Jak reprodukują się porządek społeczny, wiedza, role, interakcje w rolach. Na początek proszę zwrócić uwagę na różne formy klasyfikacji pracowników, poziomy klasyfikacji oraz leżące u ich podstaw założenia - na jakiej podstawie tworzymy klasyfikacje w badaniu jakościowym (nie tylko jakościowym zresztą) - do strony 79. Spróbujcie Państwo odtworzyć regułę przechodzenia pomiędzy kolejnymi etapami badania i określić jej strukturę i "metodologiczne zaplecze": kiedy możemy przejść do kolejnego etapu badania? Jakie warunki powinny zostać spełnione? Z czego te warunki są wyprowadzone?

Pytania krytyczne: jaki był cel badań? Jakimi teoriami autor się posłużył? Jakie były zawarte w nich koncepcje człowieka i społeczeństwa? Jakie ograniczenia wynikają z przyjętych teorii? Czego nie uwzględniają?

Motywy wyboru metod i technik. Mocne i słabe strony. Granice generalizacji – typ (poziom) uzyskanych generalizacji teoretycznych. Rezultaty badania jako poszerzenie/sprecyzowanie teorii.

Wnioski: co można zmienić/zrobić inaczej i dlaczego?

Lektury:

Krzysztof Konecki, Nowi pracownicy, a kultura organizacyjne przedsiębiorstwa, Łódź, 1989, r. 11 + wstęp metodologiczny.

http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja23_1.htm

http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/2673/PSJ_monografie_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y

12. Analiza przypadku – badanie powtarzalne; całościowe projektowanie badania ilościowego i jego modyfikacje.

Pytania krytyczne: jaki był cel badań? Jakimi teoriami autor się posłużył? Jakie były zawarte w nich koncepcje człowieka i społeczeństwa? Jakie ograniczenia wynikają z przyjętych teorii? Czego nie uwzględniają?

Motywy wyboru metod i technik. Mocne i słabe strony. Granice generalizacji – typ (poziom) uzyskanych generalizacji teoretycznych. Rezultaty badania jako poszerzenie/sprecyzowanie teorii.

Wnioski: co można zmienić/zrobić inaczej i dlaczego?

Lektury:

Nowak S., Studenci Warszawy, Wyd. UW, Warszawa 1990 r. (wybrane fragmenty – zostaną przesłane osobno) + http://otworzksiazke.pl/sondaz_polski/32/skan

Część III – prezentacja wyników badań

13. Prezentowanie wyników badań. Przygotowanie strategii prezentowania wyników badania powinno być integralnym elementem planowania procesu badawczego. Już na poziomie formułowania koncepcji i hipotez możemy wyobrazić sobie matrycę prezentacji uzyskanych wyników. Ale nawet jeśli tego nie zrobimy warto zapoznać się z możliwościami i ograniczeniami wizualnej prezentacji danych.

Lektury:

trzy rozdziały z książki: Przemysław Biecek, Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce prezentowania danych - zachęcam do przejrzenia całości. http://www.biecek.pl/Eseje/index.html

- Perełki z historii

- Percepcja danych

- Od kuchni

Dodatkowo proszę obejrzeć sobie dowolnie wybraną prezentację Hansa Roslinga, np.:

http://www.ted.com/talks/hans_rosling_at_state

http://www.smarterpoland.pl/Eseje/indexDane.html

http://www.smarterpoland.pl/Eseje/indexKuchnia.html

http://www.smarterpoland.pl/Eseje/indexPomylka.html

lub inną (są też dostępne na youtube)

14. Podsumowanie – tekst, jako podstawowy rezultat procesu badawczego w nauce. W tej części podsumujemy dotychczasowe rozważania. Krótko scharakteryzujemy i postaramy się pokazać relacje między etapami procesu badawczego a ich odzwierciedleniem (obecnością i rolą) w strukturze tekstu artykułu naukowego.

Lektury: http://libguides.usc.edu/writingguide (proszę zapoznać się z treścią wszystkich zakładek umieszczonych na górze strony od 1 do 11 i pozostałych)

15. Prezentacja prac własnych: recenzje projektów badawczych z propozycjami zmian, modyfikacji i ulepszeń; prezentacja własnych projektów badawczych

E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 3 (Pojęcie przyczynowości w badanich społecznych),

dodatkowo: r. 1, 5 (Działalność badawcze człowieka, Plan badań)

Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 3 Dobór próby.

Renate Mayntz, Kurt Holm, Peter Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985, r. 1.

Howard S. Becker, Triki badawcze w socjologii : jak w pełni wykorzystać potencjał badań społecznych, Warszawa, 2018, r. 1 Triki badawcze, r.2, Wyobrażenia .

E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 2 Paradygmaty, teoria I badania społeczne.

Norvell Northcutt & Danny McCoy, Interactive Qualitative Analysis 2004 r. 4, IQA research design

Konecki K.(2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, R: 2. Strategia Badań Jakościowych. Metodologia teorii ugruntowanej (fragment), 3. Metodologia porównywania, jako procedura naturalnego myślenia, 4. Triangulacja w badaniach terenowych. Warszawa, s. 24-47 oraz 77-98.

Sanchez, Joe. "Second Life: An interactive qualitative analysis." Society for Information Technology & Teacher Education International Conference. Association for the Advancement of Computing in Education (AACE), 2007

E. Babbie. Badania społeczne w praktyce, PWN 2003, r. 5, Indeksy, Skale, Typologie

Bogdan Wojciszke , Monika A. Szlendak, Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej , Psychologia Społeczna, tom 5 (13), 2010, s. 57-70.

Mikołaj Winiewski, Michał Bilewicz, „Antysemityzm: dynamika i psychologiczne, uwarunkowania”, w: Uprzedzenia w Polsce, Libri, 2017, ss. 15-37.

Lofland J. i inn., 2009, Analiza układów społecznych, PWN, Warszawa, r. 9 (dodatkowo r. 8)

Babbie E.. (2004): ), Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa, roz. 16, Model analizy rozbudowanej, s. 459-478.

Seweryn Grodny, Jerzy Gruszka, Kamil Łuczaj, O ZAWĘŻENIU WYŻSZEGO GUSTU ESTETYCZNEGO. ANALIZA ZJAWISKA WSZYSTKOŻERNOŚCI KULTUROWEJ W POLSCE, STUDIA SOCJOLOGICZNE 2013, 2 (209).

Krzysztof Konecki, Nowi pracownicy, a kultura organizacyjne przedsiębiorstwa, Łódź, 1989, r. 11 + wstęp metodologiczny

Nowak S., Studenci Warszawy, Wyd. UW, Warszawa 1990 r.

Uczestnik zajęć zna: rolę teorii w badaniu, elementy procesu badawczego, charakterystyki metod i techniki badań społecznych

Uczestnik zajęć potrafi: zidentyfikować problemy badawcze, konstruować hipotezy badawcze, projektować badania społeczne z intencją stworzenia teorii socjologicznej, świadomie podejmować wybory teoretyczne i metodologiczne w trakcie projektowania badania.

- aktywny udział w zajęciach, dyskusje - przygotowywanie prezentacji (15%);

- realizacja zadań w trakcie trwania kursu (prace własne, prace domowe); (25%)

- przygotowanie własnej krytycznej analizy i twórczego rozwinięcia wybranego projektu badawczego (60%).